कापड छपाई प्रक्रिया आणि प्रवाह (१)

छपाईची मूलभूत संकल्पना

१. छपाई: रंग किंवा रंगद्रव्ये वापरून कापडांवर विशिष्ट रंगछटा असलेल्या फुलांचे नमुने छापण्याची प्रक्रिया प्रक्रिया.

२. प्रिंट्सचे वर्गीकरण

छपाईचा उद्देश प्रामुख्याने कापड आणि धागा आहे. पहिला नमुना थेट कापडाला जोडतो, त्यामुळे नमुना अधिक स्पष्ट होतो. दुसरा म्हणजे समांतर मांडलेल्या धाग्यांच्या संग्रहावर नमुना छापणे आणि धुसर नमुना परिणाम निर्माण करण्यासाठी कापड विणणे.

३. छपाई आणि रंगकाम यातील फरक

(१) रंगकाम म्हणजे कापडावर रंग समान रीतीने रंगवणे जेणेकरून एकच रंग मिळेल. छपाई म्हणजे एकाच कापडाच्या नमुन्यावर एक किंवा अधिक रंगांचे छपाई करणे, खरं तर, स्थानिक रंगकाम.

(२) रंगरंगोटी म्हणजे रंगविण्यासाठी पाण्याच्या माध्यमातून कापडावर रंगवण्याचे द्रावण. रंगवण्याचे माध्यम म्हणून स्लरीच्या मदतीने छपाई करताना, कापडावर रंग किंवा रंगद्रव्य प्रिंटिंग पेस्ट, सुकल्यानंतर, वाळवल्यानंतर, रंग किंवा रंगद्रव्याच्या स्वरूपानुसार वाफवण्यासाठी, रंग प्रस्तुतीकरणासाठी आणि इतर फॉलो-अप उपचारांसाठी, जेणेकरून ते फायबरवर रंगले किंवा स्थिर होईल, आणि शेवटी साबण, पाणी नंतर, रंगात तरंगणारा रंग आणि रंग पेस्ट, रासायनिक घटक काढून टाका.

४. छपाईपूर्वी पूर्व-उपचार

रंगवण्याच्या प्रक्रियेप्रमाणेच, कापडाची छपाई करण्यापूर्वी प्री-ट्रीटमेंट करणे आवश्यक आहे जेणेकरून चांगली ओलेपणा मिळेल जेणेकरून रंगीत पेस्ट फायबरमध्ये समान रीतीने प्रवेश करेल. पॉलिस्टरसारख्या प्लास्टिकच्या कापडांना कधीकधी छपाई प्रक्रियेदरम्यान आकुंचन आणि विकृती कमी करण्यासाठी उष्णतेच्या आकाराचे बनवावे लागते.

५. छपाईची पद्धत

छपाई प्रक्रियेनुसार, थेट छपाई, अँटी-डाईंग प्रिंटिंग आणि डिस्चार्ज प्रिंटिंग आहेत. छपाई उपकरणांनुसार, प्रामुख्याने रोलर प्रिंटिंग, स्क्रीन प्रिंटिंग आहेतछपाईआणि ट्रान्सफर प्रिंटिंग, इत्यादी. प्रिंटिंग पद्धतीपासून, मॅन्युअल प्रिंटिंग आणि मेकॅनिकल प्रिंटिंग आहेत. मेकॅनिकल प्रिंटिंगमध्ये प्रामुख्याने स्क्रीन प्रिंटिंग, रोलर प्रिंटिंग, ट्रान्सफर प्रिंटिंग आणि स्प्रे प्रिंटिंग समाविष्ट आहे, पहिले दोन अनुप्रयोग अधिक सामान्य आहेत.

६. छपाई पद्धत आणि त्याची वैशिष्ट्ये

छपाई उपकरणांनुसार कापड छपाईमध्ये विभागले जाऊ शकते: स्क्रीन प्रिंटिंग, रोलर प्रिंटिंग, हीट ट्रान्सफर प्रिंटिंग, लाकूड टेम्पलेट प्रिंटिंग, पोकळ प्लेट प्रिंटिंग, टाय-डाई, बाटिक, स्प्लॅश प्रिंटिंग, हाताने रंगवलेले प्रिंटिंग आणि असेच. व्यावसायिक महत्त्वाच्या दोन छपाई पद्धती आहेत: स्क्रीन प्रिंटिंग आणि रोलर प्रिंटिंग. तिसरी पद्धत हीट ट्रान्सफर प्रिंटिंग आहे, जी तुलनेने कमी महत्त्वाची आहे. कापड उत्पादनात क्वचितच वापरल्या जाणाऱ्या इतर छपाई पद्धती म्हणजे पारंपारिक लाकूड स्टेन्सिल प्रिंटिंग, मेण व्हॅलेरियन (म्हणजेच मेण प्रतिरोधक) प्रिंटिंग, यार्न टाय-डाई प्रिंटिंग आणि प्रतिरोधक प्रिंटिंग. अनेक कापड छपाई संयंत्रे कापड छपाईसाठी स्क्रीन प्रिंटिंग आणि रोलर प्रिंटिंग वापरतात. प्रिंटिंग संयंत्रांद्वारे केले जाणारे बहुतेक उष्णता हस्तांतरण प्रिंटिंग देखील याच प्रकारे छापले जाते.

७. पारंपारिक छपाई तंत्रे

(१) लाकडी साचा छपाई: पद्धतछपाईउंचावलेल्या लाकडाच्या कापडावर.

(२) पोकळ-प्रकारची छपाई: हे प्रामुख्याने तीन श्रेणींमध्ये विभागले गेले आहे: पोकळ-प्रकारची पांढरी पेस्ट अँटी-डाई इंडिगो प्रिंटिंग, पोकळ-प्रकारची पांढरी पेस्ट अँटी-डाई प्रिंटिंग आणि पोकळ-प्रकारची रंगीत छपाई थेट प्रिंटिंग.

(३) टाय-डाय प्रिंटिंग: रिकाम्या कापडावर दोरीचा वापर, एका विशिष्ट घडीत शिवून नंतर घट्ट बांधला जातो, रंगवल्यानंतर नमुने मिळविण्यासाठी.

(४) बाटिक प्रिंटिंग: कापूस, रेशीम आणि इतर कापडांवर नमुने दाखवण्यासाठी आवश्यक असलेले भाग लावा आणि नंतर कापडाच्या मेणमुक्त भागांना रंगविण्यासाठी रंगवा किंवा ब्रश करा आणि नंतर कापडाचे नमुने दाखवण्यासाठी उकळत्या पाण्यात किंवा विशिष्ट सॉल्व्हेंट्समध्ये मेणाचे डाग काढून टाका.

(५) स्प्लॅश प्रिंटिंग: रेशमी कापडावर इच्छेनुसार अ‍ॅसिड डाई लावा किंवा ब्रश करा आणि नंतर पडदा कोरडे नसताना त्यावर मीठ शिंपडा, मीठ आणि अ‍ॅसिड डाईचे तटस्थीकरण करून, रेशमावर अमूर्त नमुन्यांचा नैसर्गिक प्रवाह तयार होतो. बहुतेकदा रेशीममध्ये वापरले जाते.

(६) हाताने रंगवलेले छपाई: कापडावरील नमुना चित्रित करण्यासाठी रंगात पेन थेट बुडवण्याची छपाई पद्धत.

८. स्क्रीन प्रिंटिंग

स्क्रीन प्रिंटिंगमध्ये प्रिंटिंग स्क्रीन तयार करणे, प्रिंटिंग स्क्रीन (प्रिंटिंग प्रक्रियेसाठी वापरले जाणारे स्क्रीन एकेकाळी पातळ रेशमापासून बनलेले होते, या प्रक्रियेला स्क्रीन प्रिंटिंग म्हणतात) हे नायलॉन, पॉलिस्टर किंवा वायर फॅब्रिकपासून बनवले जाते ज्यावर लाकडी किंवा धातूच्या फ्रेमवर बारीक जाळी पसरलेली असते. स्क्रीन फॅब्रिक अपारदर्शक, नॉन-पोरस फिल्मने लेपित केले जाते. जिथे पॅटर्न असेल तिथे अपारदर्शक फिल्म काढून टाकावी, स्क्रीन प्लेटवर बारीक जाळी सोडावी आणि हा भाग तो भाग आहे जिथे पॅटर्न प्रिंट केला जाईल. बहुतेक व्यावसायिक स्क्रीन फॅब्रिक्सवर प्रथम फोटोसेन्सिटिव्ह फिल्म लेपित केली जाते आणि नंतर पॅटर्न उघड करण्यासाठी फोटोसेन्सिटिव्ह पद्धतीने फिल्म काढली जाते. प्रिंटिंगसाठी प्रिंट करायच्या फॅब्रिकवर स्क्रीन ठेवा. प्रिंट पेस्ट प्रिंट फ्रेममध्ये ओता आणि स्क्रॅपर (कारच्या विंडशील्डवरील वायपरसारखे साधन) वापरून स्क्रीनच्या जाळीतून जबरदस्तीने जा. प्रिंटिंग पॅटर्नमधील प्रत्येक रंगासाठी स्वतंत्र स्क्रीन आवश्यक असते, वेगळा रंग प्रिंट करण्याचा उद्देश असतो.

९. मॅन्युअल स्क्रीन प्रिंटिंग

हँड स्क्रीन प्रिंटिंग व्यावसायिकरित्या लांब टेबलांवर (६० यार्ड पर्यंत) तयार केले जाते. कापडाचा छापील रोल टेबलावर सहजतेने पसरलेला असतो आणि टेबलाच्या पृष्ठभागावर थोड्या प्रमाणात चिकट पदार्थाने पूर्व-लेपित केलेला असतो. त्यानंतर प्रिंटर संपूर्ण टेबलावर फ्रेम सतत हलवतो, एका वेळी एक फ्रेम प्रिंट करतो, जोपर्यंत फॅब्रिक पूर्णपणे प्रिंट होत नाही. प्रत्येक फ्रेम एका छापील पॅटर्नशी जुळते. या पद्धतीचा उत्पादन दर ५०-९० यार्ड प्रति तास आहे. कापलेले तुकडे प्रिंट करण्यासाठी व्यावसायिक हँड स्क्रीन प्रिंटिंगचा वापर मोठ्या प्रमाणात केला जातो. मध्येकापडछपाई प्रक्रिया, कपडे बनवण्याची प्रक्रिया आणि छपाई प्रक्रिया एकत्रितपणे मांडली आहे.

तुकड्यांना एकत्र शिवण्यापूर्वी त्यावर कस्टम किंवा अद्वितीय डिझाइन छापले जातात. मॅन्युअल स्क्रीन प्रिंटिंगमुळे मोठ्या नमुन्यांसाठी मोठ्या जाळीदार फ्रेम तयार होऊ शकतात, त्यामुळे बीच टॉवेल, नाविन्यपूर्ण प्रिंटेड अ‍ॅप्रन, पडदे आणि शॉवर पडदे यांसारखे कापड देखील या प्रिंटिंग पद्धतीने छापता येतात. मर्यादित प्रमाणात अत्यंत फॅशनेबल महिलांचे कपडे छापण्यासाठी आणि बाजारपेठेतील चाचणी उत्पादनांच्या लहान बॅचेस छापण्यासाठी हँड-स्क्रीन प्रिंटिंगचा वापर केला जातो.

(१) स्वयंचलित स्क्रीन प्रिंटिंग

ऑटोमॅटिक स्क्रीन प्रिंटिंग (किंवा फ्लॅट स्क्रीन प्रिंटिंग) ही मॅन्युअल स्क्रीनसारखीच असते, परंतु ही प्रक्रिया स्वयंचलित असते, त्यामुळे ती जलद असते. मुद्रित कापड एका लांब टेबलावर ठेवण्याऐवजी रुंद रबर बँडद्वारे स्क्रीनवर पोहोचवले जाते (जसे मॅन्युअल स्क्रीन प्रिंटिंगच्या बाबतीत असते). मॅन्युअल स्क्रीन प्रिंटिंगप्रमाणे, ऑटोमॅटिक स्क्रीन प्रिंटिंग ही सतत प्रक्रिया नसून अधूनमधून होणारी प्रक्रिया आहे.

या प्रक्रियेत, कापड पडद्याखाली सरकते, नंतर थांबते आणि पडदा स्क्रॅपर (स्वयंचलित स्क्रॅपिंग) द्वारे स्क्रॅच केला जातो, त्यानंतर कापड पुढील फ्रेमखाली सुमारे 500 यार्ड प्रति तास उत्पादन दराने हलत राहते. स्वयंचलित स्क्रीन प्रिंटिंग फक्त संपूर्ण कापडाच्या रोलसाठी वापरले जाऊ शकते, कापलेले तुकडे सामान्यतः अशा प्रकारे छापले जात नाहीत. व्यावसायिक उत्पादन प्रक्रियेत, उच्च उत्पादन कार्यक्षमतेसह वर्तुळाकार स्क्रीन प्रिंटिंगला प्राधान्य दिल्यामुळे, स्वयंचलित स्क्रीन प्रिंटिंगचे (फ्लॅट स्क्रीन प्रिंटिंगचा संदर्भ देत) उत्पादन कमी होत आहे.

(२) रोटरी स्क्रीन प्रिंटिंग

रोटरी स्क्रीन प्रिंटिंग इतर स्क्रीन प्रिंटिंग पद्धतींपेक्षा अनेक महत्त्वाच्या मार्गांनी वेगळे आहे. पुढील भागात वर्णन केलेल्या रोलर प्रिंटिंगप्रमाणे रोटरी स्क्रीन प्रिंटिंग ही एक सतत प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये छापील कापड एका रुंद रबर बँडद्वारे हलत्या सिलेंडरखाली वाहून नेले जाते. स्क्रीन प्रिंटिंगमध्ये, वर्तुळाकार स्क्रीन प्रिंटिंगचा उत्पादन वेग सर्वात वेगवान असतो, प्रति तास ३,५०० यार्डपेक्षा जास्त. सीमलेस छिद्रित धातूची जाळी किंवा प्लास्टिक जाळी वापरा. ​​सर्वात मोठे वर्तुळ ४० इंचांपेक्षा जास्त परिघाचे असते, म्हणून सर्वात मोठे फ्लॉवर-बॅक आकार देखील ४० इंचांपेक्षा जास्त असतो. २० पेक्षा जास्त रंगांच्या सेटच्या रोटरी स्क्रीन प्रिंटिंग मशीन देखील तयार केल्या गेल्या आहेत आणि ही प्रिंटिंग पद्धत हळूहळू सिलेंडर प्रिंटिंगची जागा घेत आहे.

(३) रोलर प्रिंटिंग

वृत्तपत्र छपाई प्रमाणेच, रोलर प्रिंटिंग ही एक हाय-स्पीड प्रक्रिया आहे जी प्रति तास 6,000 यार्डपेक्षा जास्त मुद्रित कापड तयार करू शकते. या पद्धतीला मेकॅनिकल प्रिंटिंग असेही म्हणतात. रोलर प्रिंटिंगमध्ये, नमुना कापडावर कोरलेल्या तांब्याच्या ड्रम (किंवा रोलर) द्वारे छापला जातो. तांब्याच्या ड्रमला अतिशय बारीक रेषा कोरून व्यवस्थित करता येते, त्यामुळे ते खूप तपशीलवार, मऊ नमुने छापू शकते. उदाहरणार्थ, बारीक, दाट पेलिझली स्क्रोल प्रिंटिंग हा रोलर प्रिंटिंगद्वारे छापलेला एक प्रकारचा नमुना आहे.

सिलेंडर खोदकाम हे पॅटर्न डिझायनरच्या डिझाइनशी पूर्णपणे सुसंगत असले पाहिजे आणि प्रत्येक रंगासाठी एक खोदकाम रोलर आवश्यक आहे (कापड उद्योगात विशेष प्रिंटिंग प्रक्रिया, पाच रोलर प्रिंटिंग, सहा रोलर प्रिंटिंग, इ., सामान्यतः पाच रंगांचे संच किंवा सहा रंगांचे संच रोलर प्रिंटिंग दर्शवण्यासाठी वापरले जाते). रोलर प्रिंटिंग ही सर्वात कमी वापरली जाणारी मास प्रिंटिंग उत्पादन पद्धत आहे आणि दरवर्षी उत्पादनात घट होत राहते. प्रत्येक पॅटर्नसाठी उत्पादित होणारे प्रमाण फार मोठे नसते तर ही पद्धत किफायतशीर ठरणार नाही.

(४) उष्णता हस्तांतरण प्रिंटिंग

उष्णता हस्तांतरण छपाईचे तत्व काहीसे हस्तांतरण छपाई पद्धतीसारखेच आहे. उष्णता हस्तांतरण छपाईमध्ये, नमुना प्रथम कागदावर छापला जातो ज्यामध्ये डिस्पर्स रंग आणि प्रिंटिंग शाई असतात आणि नंतर छापील कागद (ज्याला ट्रान्सफर पेपर देखील म्हणतात) कापड छपाई संयंत्रांमध्ये वापरण्यासाठी साठवला जातो. जेव्हा कापड छापले जाते, तेव्हा उष्णता हस्तांतरण छपाई यंत्र ट्रान्सफर पेपर आणि न छापलेले समोरासमोर चिकटवते आणि सुमारे २१० ° से (४००T) तापमानात मशीनमधून जाते, इतक्या उच्च तापमानात, ट्रान्सफर पेपरवरील रंग सबलिमेट होतो आणि फॅब्रिकमध्ये ट्रान्सफर होतो, पुढील प्रक्रिया न करता प्रिंटिंग प्रक्रिया पूर्ण करतो. ही प्रक्रिया तुलनेने सोपी आहे आणि रोलर प्रिंटिंग किंवा रोटरी स्क्रीन प्रिंटिंगच्या उत्पादनात आवश्यक असलेल्या तज्ञांची आवश्यकता नाही डिस्पर्स रंग हे एकमेव रंग आहेत जे सबलिमेट करू शकतात आणि एका अर्थाने फुले उष्णता हस्तांतरण करू शकतात असे एकमेव रंग आहेत, म्हणून ही प्रक्रिया फक्त अशा रंगांसाठी आत्मीयता असलेल्या तंतूंनी बनलेल्या कापडांवर वापरली जाऊ शकते, ज्यामध्ये एसीटेट तंतू, अॅक्रिलोनिट्राइल तंतू, पॉलिमाइड तंतू (नायलॉन) आणि पॉलिस्टर तंतू यांचा समावेश आहे.

(५) जेट प्रिंटिंग

जेट प्रिंटिंग म्हणजे रंगाचे छोटे थेंब फवारणे आणि फॅब्रिकच्या अचूक स्थानावर राहणे, रंग फवारण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या नोझल आणि पॅटर्नची निर्मिती संगणकाद्वारे नियंत्रित केली जाऊ शकते आणि जटिल नमुने आणि अचूक पॅटर्न सायकल मिळवू शकते. जेट प्रिंटिंगमुळे खोदकाम रोलर्स आणि स्क्रीन बनवण्याशी संबंधित विलंब आणि खर्च कमी होतो, जो वेगाने बदलणाऱ्या कापड बाजारपेठेत एक स्पर्धात्मक फायदा आहे.

जेट प्रिंटिंग सिस्टीम लवचिक आणि जलद आहे आणि एका पॅटर्नमधून दुसऱ्या पॅटर्नमध्ये पटकन बदलू शकते. छापील कापड ताणलेले नसतात (म्हणजेच, ताणल्याने पॅटर्न विकृत होत नाही), आणि कापडाची पृष्ठभाग गुंडाळलेली नसते, त्यामुळे फॅब्रिक फझ किंवा फ्लीस सारख्या संभाव्य समस्या दूर होतात. तथापि, ही प्रक्रिया बारीक नमुने छापू शकत नाही, पॅटर्नची बाह्यरेखा अस्पष्ट आहे. सध्या, कार्पेट प्रिंटिंगसाठी जेट प्रिंटिंग पद्धत जवळजवळ वापरली जाते आणि कपड्यांच्या कापड प्रिंटिंगसाठी ती महत्त्वाची प्रक्रिया नाही. तथापि, यांत्रिक आणि इलेक्ट्रॉनिक नियंत्रण तंत्रज्ञानाच्या संशोधन आणि विकासासह, ही परिस्थिती बदलू शकते.